De overheid heeft een ambitieus doel gesteld: een circulair Nederland in 2050. Dit houdt in dat alle bedrijven, industrieën en overheidsorganen volledig circulair moeten opereren. Voor de meeste bedrijven betekent dit dat er een grote omslag plaats moet vinden in hun waardeketen. Hoe wordt de waardeketen van de toekomst vorm gegeven en hoe kan deze transitie worden ingericht?
De elementen van circulair denken
Om circulariteit teweeg te brengen, moeten er enkele factoren bij elkaar worden gebracht. De belangrijkste elementen zijn: bewustzijn, gedrag, technologie en nieuwe businessmodellen. Alleen met een basis waarin al deze elementen zijn verwerkt, is het mogelijk om hele industrieën opnieuw vorm te geven.
De bewustwording begint al tijdens de ontwerpfase. Hierbij moet men gaan nadenken met de eind- of restproducten als uitgangspunt. De vraag die hierbij centraal staat is: ‘Hoe kunnen we product of dienst X zo ontwerpen dat alle onderdelen aan het einde van de levenscyclus opnieuw gebruikt kunnen worden?’ Dit vereist niet alleen extra bewustzijn bij de producent, het eist ook gedragsverandering van de consument en nieuwe regelgeving van overheidsorganen.
Kijken we voorbij de bewustzijns- en gedragsfase, dan beginnen technologie en nieuwe business modellen een grote rol te spelen. De techniek moet worden ingezet om nieuwe productiemethodes te vinden waarbij een modulair ontwerp centraal staat. Ook moet hierbij goed worden nagedacht over demontage en de logistieke processen waarmee de inzameling, sortering en het hergebruik van afval worden ingericht. De nieuwe businessmodellen dienen het gehele plaatje financieel interessant te maken.
Samenwerkingen tussen verschillende sectoren
Esther Zondervan, programmamanager Circular Plastics bij TNO, zegt hierover dat grote chemieconcerns moeten gaan samenwerken met partijen die zich tot voor kort buiten hun vaarwater bevonden. Alleen dan kunnen er grote stappen worden behaald in de transitie naar circulaire producten. Zondervan geeft aan dat plastic bijvoorbeeld in vrijwel alle ketens verwerkt zit, waardoor er samenwerkingen op grote schaal nodig zijn. Zo moet er niet alleen gekeken worden naar levensmiddelenproducten, maar ook naar bedrijven in de bouw, elektronica en de auto-industrie. Om ervoor te zorgen dat restproducten en afval op de juiste manier verwerkt worden, moeten ook sorteerders en afvalverwerkers mee worden genomen in het totaalplaatje. Zij kunnen er voor zorgen dat producten op een hoogwaardige manier gerecycled en hergebruikt kunnen worden.
Nieuwe technologieën
Als programmamanager bij TNO is Zondervan dagelijks bezig met het ontwikkelen van een nieuwe keten. Zo probeert TNO inzicht te krijgen in de onderliggende processen en productstromen. Aan de hand hiervan kunnen er nieuwe technologieën worden ontwikkeld en nieuwe samenwerkingsverbanden worden aangegaan. Eén van deze nieuwe recyclingtechnologieën die dankzij een samenwerking tussen verschillende partijen is ontstaan, is het thermisch kraken. Hiermee kunnen soorten plastic, die tot voor kort nog niet gerecycled konden worden, op een efficiënte manieren gerecycled worden. De hoeveelheid olie die nodig is voor de productie van nieuw plastic kan hiermee aanzienlijk worden teruggedrongen. Door deze en andere kennis te delen met partners in binnen- en buitenland zet TNO zich in om de gestelde circulariteitsdoelen voor 2050 te behalen.
